Gastropoda (classificazione filogenetica)

Lo scopo di questa pagina è presentare un albero filogenetico di Gastropoda (Gasteropodi), ovvero un cladogramma che evidenzi i rapporti di parentela esistenti tra i loro diversi gruppi (o taxa), come li propongono le ultime analisi riconosciute. Questa è solo una possibilità, e di seguito, prima della bibliografia, vengono brevemente presentati i principali dibattiti che rimangono all'interno della comunità scientifica.


Albero filogenetico

Il cladogramma qui presentato vuole essere coerente con le ultime analisi pubblicate e accessibili. Non è necessariamente consensuale e si può sempre fare riferimento alla bibliografia indicata in fondo all'articolo.

Il simbolo ▲ si riferisce alla parte immediatamente superiore dell'albero filogenetico degli esseri viventi. Il segno ► si riferisce alla classificazione filogenetica del gruppo considerato. Qualsiasi nodo dell'albero portante più di due rami mostra un'indeterminatezza della filogenesi interna del gruppo considerato.

Le abitudini tipografiche di botanici e zoologi sono diverse. Qui, per comodità di lettura, e per alcuni gruppi attuali che rientrano nei due domini tradizionali, i nomi dei taxa superiori al genere sono tutti scritti in caratteri retti, i nomi dei generi o delle specie in corsivo.

A seguito di un taxon , il suo periodo di comparsa, quando noto, può essere indicato dalla seguente legenda: ( Plé ): Pleistocene  ; ( Pli ): Pliocene  ; ( Mio ): Miocene  ; ( Oli ): oligocene  ; ( Eoc ): Eocene  ; ( Pal ): Paleocene  ; ( Cre ): Cretaceo  ; ( Jur ): Giurassico  ; ( Tri ): Triassico  ; ( Per ): Permiano  ; ( Auto ): Carbonifero  ; ( Dev ): devoniano  ; ( Sil ): Siluriano  ; ( Ord ): Ordoviciano  ; ( Camb ): Cambriano  ; ( Edi ): Ediacaran . Per una maggiore precisione, se possibile, ( - ): inferiore; ( ~ ): medio; ( + ): superiore.

└─o Gastropoda ├─o Patellogastropoda └─o Orthogastropoda ├─o Cocculiniformia ├─o Neritaemorphi ├─o Vetigastropoda └─o Apogastropoda ├─o Caenogastropoda │ ├─o Architaenioglossa │ └─o Sorbeoconcha │ ├─o Discopoda │ └─o Hypsogastropoda │ ├─o Ptenoglossa │ ├─o Neogastropoda │ └─o Littorinimorpha └─o Heterobranchia ├─o Heterostropha ou Triganglionata └─o Euthyneura ├─o Opisthobranchia │ ├─o Sacoglossa │ ├─o Runcinoidea │ ├─o Anaspidea │ ├─o Notaspidea │ ├─o Acochlidioidea │ ├─o Cephalaspidea │ └─o │ ├─o Thecosomata │ └─o │ ├─o Gymnosomata │ └─o Nudibranchia └─? Pulmonata ├─o Basommatophora └─o ├─o Systellommatophora └─o Eupulmonata └─o Stylommatophora ├─o Orthurethra └─o Sigmurethra Albero sviluppato └─o Gastropoda ├─o Schizopea (éteint) ├─o Euconiidae (éteint) ├─o Eogastropoda │ ├─o Omphalocirridae (éteint) │ └─o │ ├─o │ │ ├─o Metoptomatidae (éteint) │ │ └─o Patellogastropoda ou Docoglossa │ │ ├─o Patellidae │ │ ├─o Lepetopsina │ │ │ ├─o Lepetopsidae │ │ │ └─o Neolepetopsidae │ │ └─o Nacellina │ │ ├─o Nacellidae │ │ └─o Acmaeioidea │ │ ├─o Acmaeidae │ │ │ ├─o Pectinodontinae │ │ │ └─o Propilidinae │ │ ├─o Lepetidae │ │ └─o Lottiidae │ │ ├─o Lottiinae │ │ └─o Patelloidinae │ └─o Euomphalida (éteint) │ ├─o Ophiletidae (éteint) │ └─o │ ├─? Planitrochidae (éteint) │ ├─o │ │ ├─o Lytospiridae (éteint) │ │ └─o Euomphaloidea (éteint) │ │ ├─o Raphistomatidae (éteint) │ │ └─o Platyceratoidea (éteint) │ │ ├─o Platyceratidae (éteint) │ │ └─o Holopeidae (éteint) │ └─o │ ├─o Macluritoidea (éteint) │ │ ├─? Archaeospiridae (éteint) │ │ └─o Macluritidae (éteint) │ ├─? Omphalotrochidae (éteint) │ └─o │ ├─o Lesueurillidae (éteint) │ └─o │ ├─o Helicotomidae (éteint) │ └─o │ ├─o Anomphalidae (éteint) │ └─o │ ├─o Euomphalidae (éteint) │ └─o Pseudophoridae (éteint) └─o ├─o Dirhachopea (éteint) └─o ├─o Sinuopea (éteint) └─o ├─o Bellerophontida (éteint) │ ├─o Cloudia (éteint) │ ├─o Bucanellidae (éteint) │ ├─o │ │ ├─o Sinuitidae (éteint) │ │ └─o Euphemitidae (éteint) │ └─o Bellerophontina (éteint) │ ├─o Bucaniidae (éteint) │ └─o Bellerophontidea (éteint) │ ├─o Tetranota (éteint) │ └─o Bellerophontoidea (éteint) │ ├─o │ │ ├─o Bellerophontidae (éteint) │ │ ├─o Cymbulariidae (éteint) │ │ └─o Knightitidae (éteint) │ └─o Carinaropsidae (éteint) │ ├─o │ │ ├─o Sphenosphaera (éteint) │ │ └─o Carinaropsis (éteint) │ └─o │ ├─o Pterothecinae (éteint) │ └─o │ ├─o Bucanopsis (éteint) │ └─o │ ├─o Grandostomatinae (éteint) │ └─o Salpingostomatinae (éteint) └─o Orthogastropoda ├─? Murchisoniina │ ├─o Trochonematidae (éteint) │ ├─o Straparollinidae (éteint) │ ├─o │ │ ├─o Subulitidae (éteint) │ │ └─o Murchisonioidea (éteint) │ │ ├─o Hormotomidae (éteint) │ │ ├─o Murchisoniidae (éteint) │ │ └─o Loxonematoidea │ │ ├─o Loxonematidae (éteint) │ │ └─o Provannidae │ └─o Eotomarioidea (éteint) │ ├─o Lophospiridae (éteint) │ └─o │ ├─o Eotomariidae (éteint) │ └─o Gosseletinidae (éteint) │ ├─o Euryzoninae (éteint) │ ├─o Gosseletininae (éteint) │ └─o │ ├─o Phanerotrematidae (éteint) │ └─o Luciellidae (éteint) ├─o Cocculiniformia │ ├─o Cocculinoidea │ │ ├─o Cocculinidae │ │ └─o Bathysciadiidae │ └─o Lepetelloidea │ ├─o Addisoniidae │ ├─o Lepetellidae │ ├─o Bathyphytophilidae │ ├─o Choristellidae │ ├─o Cocculinellidae │ ├─o Osteopeltidae │ ├─o Pseudococculinidae │ └─o Pyropeltidae ├─o Neritaemorphi │ ├─o Neomphaloidea │ │ ├─o Neomphalidae │ │ └─o Cyathermiidae │ └─o │ ├─o Cyrtoneritomorpha (éteint) │ └─o Neritopsina │ ├─o Peltospiridae │ └─o Neritoidea │ ├─o Helicinidae │ ├─o Hydrocenidae │ ├─o Phenacolepadidae │ ├─o Neritiliidae │ ├─o Neritopsidae │ └─o Neritidae │ ├─o Neritinae │ └─o Theodoxinae ├─o Vetigastropoda │ ├─o Lepetodrilidae │ ├─o Seguenziidae │ │ ├─o Asthelysinae │ │ ├─o Guttulinae │ │ └─o Seguenziinae │ │ ├─o Seguenziini │ │ └─o Fluxinellini │ ├─o Haliotidae │ ├─o Pleurotomarioidea │ │ ├─o Pleurotomariidae │ │ └─o Scissurellidae │ │ ├─o Anatominae │ │ ├─o Scissurellinae │ │ └─o Larocheinae │ ├─o Fissurelloidea │ │ ├─o Clypeosectidae │ │ └─o Fissurellidae │ │ ├─o Diodorinae │ │ ├─o Emarginulinae │ │ └─o Fissurellinae │ └─o Trochoidea │ ├─o Pendromidae │ ├─o Skeneidae │ ├─o Trochaclididae │ ├─o Turbinidae │ │ ├─o Angariinae │ │ ├─o Colloniinae │ │ ├─o Gabrieloninae │ │ ├─o Liotiinae │ │ ├─o Phasianellinae │ │ ├─o Tricoliinae │ │ ├─o Turbininae │ │ ├─o Homalopomatinae │ │ └─o Astraeinae │ └─o Trochidae │ ├─o Trochinae │ ├─o Stomatellinae │ ├─o Eucyclinae │ ├─o Calliostomatinae │ ├─o Solariellinae │ ├─o Halistylinae │ ├─o Tegulinae │ ├─o Oligomeriinae │ ├─o Lirulariinae │ ├─o Gibbulinae │ ├─o Cantharidinae │ ├─o Cataeginae │ ├─o Thysanodontinae │ ├─o Margaritinae │ │ ├─o Margaritini │ │ └─o Kaiparathinini │ └─o Umboniinae │ ├─o Umboniini │ ├─o Bankiviini │ └─o Monileini └─o Apogastropoda ├─o Caenogastropoda │ ├─o Architaenioglossa │ │ ├─o Ampullarioidea │ │ │ ├─o Ampullariidae │ │ │ └─o Viviparidae │ │ └─o Cyclophoroidea │ │ ├─o Cyclophoridae │ │ ├─o Diplommatinidae │ │ └─o Pupinidae │ └─o Sorbeoconcha │ ├─o Discopoda │ │ ├─o Campanilidae │ │ └─o Cerithioidea │ │ ├─o Batillariidae │ │ ├─o Cerithiidae │ │ │ ├─o Bittiinae │ │ │ └─o Cerithiinae │ │ ├─o Dialidae │ │ ├─o Diastomatidae │ │ ├─o Fossaridae │ │ ├─o Litiopidae │ │ ├─o Melanopsidae │ │ ├─o Modulidae │ │ ├─o Obtortionidae │ │ ├─o Orectospiridae │ │ ├─o Pachychilidae │ │ ├─o Planaxidae │ │ ├─o Pleuroceridae │ │ ├─o Potamididae │ │ ├─o Scaliolidae │ │ ├─o Siliquariidae │ │ ├─o Thiaridae │ │ └─o Turritellidae │ │ ├─o Turritellinae │ │ └─o Turritellopsinae │ └─o Hypsogastropoda │ ├─o Ptenoglossa │ │ ├─o Epitonioidea │ │ │ ├─o Epitoniidae │ │ │ ├─o Janthinidae │ │ │ └─o Aclididae │ │ ├─o Eulimoidea ou Eulimidae │ │ └─o Triphoroidea │ │ ├─o Cerithiopsidae │ │ └─o Triphoridae │ │ ├─o Triphorinae │ │ └─o Metaxiinae │ ├─o Neogastropoda │ │ ├─o Muricoidea ou Muricidae │ │ │ ├─o Coralliophilinae │ │ │ ├─o Muricinae │ │ │ ├─o Rapaninae │ │ │ ├─o Trophoninae │ │ │ ├─o Typhinae │ │ │ ├─o Ocenebrinae │ │ │ ├─o Ergalataxinae │ │ │ ├─o Muricopsinae │ │ │ └─o Haustrinae │ │ ├─o Buccinoidea │ │ │ ├─o Buccinidae │ │ │ │ ├─o Buccininae │ │ │ │ └─o Pisaniinae │ │ │ ├─o Melongenidae │ │ │ ├─o Fasciolariidae │ │ │ ├─o Nassariidae │ │ │ └─o Columbellidae │ │ │ ├─o Columbellinae │ │ │ └─o Pyreninae │ │ ├─o Conoidea │ │ │ ├─o Conidae │ │ │ ├─o Terebridae │ │ │ └─o Turridae │ │ │ ├─o Borsoniinae │ │ │ ├─o Conorbinae │ │ │ ├─o Crassispirinae │ │ │ ├─o Daphnellinae │ │ │ ├─o Drilliinae │ │ │ ├─o Thatcheriinae │ │ │ ├─o Turriculinae │ │ │ ├─o Turrinae │ │ │ ├─o Zonulispirinae │ │ │ ├─o Mangeliinae │ │ │ ├─o Clavatulinae │ │ │ ├─o Clathurellinae │ │ │ ├─o Taraninae │ │ │ ├─o Cochlespirinae │ │ │ ├─o Pseudomelatominae │ │ │ ├─o Strictispirinae │ │ │ └─o Oenopotinae │ │ ├─o Cancellarioidea ou Cancellariidae │ │ │ ├─o Admetinae │ │ │ ├─o Cancellariinae │ │ │ └─o Plesiotritoninae │ │ └─o Volutoidea │ │ ├─o Turbinellidae │ │ │ ├─o Columbariinae │ │ │ ├─o Ptychatractinae │ │ │ └─o Turbinellinae │ │ ├─o Olividae │ │ │ ├─o Ancillinae │ │ │ ├─o Olivellinae │ │ │ └─o Olivinae │ │ ├─o Pseudolividae │ │ ├─o Mitridae │ │ │ ├─o Mitrinae │ │ │ ├─o Cylindromitrinae │ │ │ └─o Imbricariinae │ │ ├─o Costellariidae │ │ ├─o Marginellidae │ │ ├─o Harpidae │ │ ├─o Volutomitridae │ │ ├─o Cystiscidae │ │ └─o Volutidae │ │ ├─o Zidoninae │ │ ├─o Volutinae │ │ ├─o Athletinae │ │ ├─o Fulgorarinae │ │ ├─o Odontocymbiolinae │ │ └─o Cymbiolinae ou Amoriinae │ │ ├─o Amoriini │ │ ├─o Melonini │ │ └─o Notovolutini │ └─o Littorinimorpha │ ├─o Cingulopsoidea │ │ ├─o Cingulopsidae │ │ ├─o Eatoniellidae │ │ └─o Rastodentidae │ ├─o Stromboidea │ │ ├─o Aporrhaidae │ │ ├─o Strombidae │ │ └─o Struthiolariidae │ ├─o Vanikoroidea │ │ ├─o Haloceratidae │ │ ├─o Vanikoridae │ │ └─o Hipponicidae │ ├─o Calyptraeoidea ou Calyptraeidae │ ├─o Capuloidea ou Capulidae │ ├─o Xenophoroidea ou Xenophoridae │ ├─o Vermetoidea ou Vermetidae │ ├─o Cypraeoidea │ │ ├─o Pediculariidae │ │ ├─o Ovulidae │ │ └─o Cypraeidae │ │ ├─o Cypraeinae │ │ ├─o Erosariinae │ │ ├─o Bernayinae │ │ └─o Cypraeovulinae │ ├─o Velutinoidea │ │ ├─o Velutinidae ou Lamellariidae │ │ └─o Triviidae │ │ ├─o Triviinae │ │ └─o Eratoinae │ ├─o Naticoidea ou Naticidae │ │ ├─o Ampullospirinae │ │ ├─o Naticinae │ │ ├─o Polinicinae │ │ └─o Sininae │ ├─o Tonnoidea │ │ ├─o Bursidae │ │ ├─o Ficidae │ │ ├─o Pisanianuridae │ │ ├─o Laubierinidae │ │ ├─o Personidae │ │ ├─o Ranellidae │ │ │ ├─o Ranellinae │ │ │ └─o Cymatiinae │ │ ├─o Tonnidae │ │ └─o Cassidae │ │ ├─o Cassinae │ │ ├─o Phaliinae │ │ └─o Oocorythinae │ ├─o Carinarioidea ou Pterotracheoidea ou Heteropoda │ │ ├─o Atlantidae │ │ ├─o Carinariidae │ │ ├─o Firolidae │ │ └─o Pterotracheidae │ ├─o Littorinoidea ou Littorinidae │ │ ├─o Bembiciinae │ │ ├─o Littorininae │ │ ├─o Tectariinae │ │ └─o Laevilitorininae │ └─o Rissooidea │ ├─o Assimineidae │ ├─o Bithyniidae │ ├─o Hydrobiidae │ ├─o Iravadiidae │ ├─o Stenothyridae │ ├─o Truncatellidae │ ├─o Rissoidae │ │ ├─o Rissoinae │ │ └─o Rissoininae │ ├─o Barleeidae │ ├─o Anabathridae │ ├─o Pelycidiidae │ ├─o Epigridae │ ├─o Emblandidae │ ├─o Elachisinidae │ └─o Vitrinellidae │ ├─o Vitrinellinae │ ├─o Caecinae │ ├─o Pedumicrinae │ └─o Streblocerinae └─o Heterobranchia ├─o Heterostropha ou Triganglionata │ ├─o Omalogyroidea ou Omalogyridae │ ├─o Rissoelloidea ou Rissoellidae │ ├─o Architectonicoidea │ │ ├─o Mathildidae │ │ └─o Architectonicidae │ │ ├─o Architectonicinae │ │ ├─o Philippiinae │ │ └─o Heliacinae │ ├─o Valvatoidea │ │ ├─o Cornirostridae │ │ ├─o Orbitestellidae │ │ └─o Xylodisculidae │ └─o Pyramidelloidea │ ├─o Amathinidae │ └─o Pyramidellidae │ ├─o Pyramidellinae │ ├─o Odostomiinae │ ├─o Turbonillinae │ └─o Cyclostremellinae └─o Euthyneura ├─o Opisthobranchia │ ├─o Sacoglossa │ │ ├─o Costasiellidae │ │ ├─o Cylindrobullidae │ │ ├─o Volvatellidae │ │ ├─o Juliidae │ │ │ ├─o Juliinae │ │ │ └─o Bertheliniinae │ │ ├─o Oxynoidae │ │ ├─o Caliphyllidae │ │ ├─o Elysiidae │ │ └─o Stiligeridae │ │ ├─o Stiligerinae │ │ └─o Limapontinae │ ├─o Runcinoidea │ │ ├─o Runcinidae │ │ └─o Ildicidae │ ├─o Anaspidea │ │ ├─? Akeridae │ │ ├─o Aplysiidae │ │ ├─o Dolabellidae │ │ ├─o Dolabriferidae │ │ └─o Notarchidae │ ├─o Notaspidea │ │ ├─o Umbraculidae │ │ ├─o Tylodinidae │ │ └─o Pleurobranchidae │ │ ├─o Pleurobranchinae │ │ └─o Pleurobranchaeinae │ ├─o Acochlidioidea │ │ ├─o Philinoglossacea │ │ │ ├─o Philinoglossidae │ │ │ └─o Plusculidae │ │ └─o Euacochlidiacea │ │ ├─o Acochlidiidae │ │ ├─o Hedylopsidae │ │ ├─o Microhedylidae │ │ └─o Platyhedylidae │ ├─o Cephalaspidea │ │ ├─o Acteonidae │ │ ├─o Ringiculidae │ │ ├─o Hydatinidae │ │ ├─o Bullinidae │ │ ├─o Scaphandridae │ │ ├─o Philinidae │ │ ├─o Aglajidae │ │ ├─o Gastropteridae │ │ ├─o Diaphanidae │ │ ├─o Notodiaphanidae │ │ ├─o Bullidae │ │ ├─o Smaragdinellidae │ │ ├─o Retusidae │ │ └─o Atyidae │ │ ├─o Atyinae │ │ ├─o Bullactinae │ │ ├─o Lathopthalminae │ │ └─o Hamineinae │ └─o │ ├─o Thecosomata │ │ ├─o Euthecosomata │ │ │ ├─o Limacinidae │ │ │ └─o Cavoliniidae │ │ │ ├─o Clioinae │ │ │ ├─o Cuvierininae │ │ │ └─o Cavoliniinae │ │ └─o Pseudothecosomata │ │ ├─o Peraclidae │ │ ├─o Desmopteridae │ │ └─o Cymbuliidae │ │ ├─o Cymbuliinae │ │ └─o Glebinae │ └─o │ ├─o Gymnosomata │ │ ├─o Pneumodermatidae │ │ ├─o Notobranchaeidae │ │ ├─o Cliopsidae │ │ ├─o Clionidae │ │ ├─o Thliptodontidae │ │ ├─o Hydromylidae │ │ ├─o Laginiopsidae │ │ └─o Doridoidea │ │ ├─? Anadoridacea │ │ │ ├─o Triophidae │ │ │ │ ├─o Triophinae │ │ │ │ └─o Kalinginae │ │ │ ├─o Aegiretidae │ │ │ ├─o Polyceratidae │ │ │ ├─o Gymnodorididae │ │ │ ├─o Vayssiereidae │ │ │ ├─o Corambidae │ │ │ ├─o Lamellidorididae │ │ │ └─o Goniodorididae │ │ │ ├─o Goniodoridinae │ │ │ ├─o Okeniinae │ │ │ ├─o Anculinae │ │ │ └─o Hopkinsiinae │ │ └─o │ │ ├─o Berthella │ │ └─o │ │ ├─o Gnathodoridacea │ │ │ ├─o Doridoxidae │ │ │ └─o Bathydorididae │ │ └─o │ │ ├─o Aegires │ │ └─o │ │ ├─o Hexabranchus │ │ └─o │ │ ├─o Onchidoris │ │ └─o │ │ ├─o Porostomata │ │ │ ├─o Mandeliidae │ │ │ └─o Porodoridacea │ │ │ ├─o Dendrodorididae │ │ │ └─o Phylliidae │ │ └─o Labiostomata │ │ ├─? Artachaeinae │ │ ├─? Homoiodorididae │ │ ├─o │ │ │ ├─o Actinocyclidae │ │ │ └─o Chromodorididae │ │ └─o │ │ ├─o Dorididae │ │ └─o Discodorididae │ └─o Nudibranchia │ ├─o Dendronotoidea │ │ ├─o Tritoniidae │ │ ├─o Marianinidae │ │ ├─o Lomanotidae │ │ ├─o Scyllaeidae │ │ ├─o Hancockiidae │ │ ├─o Dendronotidae │ │ ├─o Bornellidae │ │ ├─o Tethydidae │ │ ├─o Dotoidae │ │ └─o Phylliroidae │ ├─o Arminoidea │ │ ├─o Pachygnatha │ │ │ ├─o Madrellidae │ │ │ ├─o Dironidae │ │ │ └─o Zephyrinidae │ │ ├─o Leptognatha │ │ │ ├─o Goniaeolididae │ │ │ ├─o Charcotiidae │ │ │ └─o Heroidae │ │ └─o Euarminiacea │ │ ├─o Heterodorididae │ │ ├─o Doridomorphidae │ │ ├─o Arminidae │ │ └─o Lemindidae │ └─o Aeolidioidea │ ├─o Pleuroprocta │ │ ├─o Notaeolidiidae │ │ ├─o Coryphellidae │ │ ├─o Nossidae │ │ ├─o Flabellinidae │ │ ├─o Protaeolidiellidae │ │ └─o Pleurolidiidae │ ├─o Acleioprocta │ │ ├─o Pseudovermidae │ │ ├─o Tergipedidae │ │ ├─o Fionidae │ │ ├─o Calmidae │ │ └─o Eubranchidae │ │ ├─o Cumanotinae │ │ └─o Eubranchinae │ └─o Cleioprocta │ ├─o Aeolidiidae │ ├─o Myrrhinidae │ └─o Glaucidae │ ├─o Babakininae │ ├─o Facelininae │ ├─o Favorininae │ ├─o Pteraeolidiinae │ ├─o Glaucinae │ ├─o Crateninae │ └─o Herviellinae └─? Pulmonata ├─o Basommatophora │ ├─o Amphiboloidea ou Amphibolidae │ ├─o Acroloxoidea ou Acroloxidae │ ├─o Chilinoidea │ │ ├─o Chilinidae │ │ └─o Latiidae │ ├─o Siphonarioidea ou Siphonariidae │ ├─o Glacidorboidea ou Glacidorbidae │ └─o Lymnaeoidea │ ├─o Lymnaeidae │ ├─o Ancylidae │ ├─o Bulinidae │ ├─o Lancidae │ ├─o Neoplanorbidae │ ├─o Physidae │ ├─o Patelloplanorbidae │ ├─o Planorbidae │ └─o Protancylidae └─o ├─o Systellommatophora │ ├─o Otinoidea │ │ ├─o Smeagolidae │ │ └─o Otinidae │ ├─o Onchidoidea ou Onchidiidae │ └─o Rathouisioidea │ ├─o Veronicellidae │ └─o Rathouisiidae └─o Eupulmonata ├─o Acteophila ou Melampoidea │ ├─o Melampidae ou Ellobiidae │ ├─o Carychiidae │ ├─o Leucophytiidae │ ├─o Mesocochliopidae │ └─o Zaptychiidae ├─o Trimusculiformes ou Trimusculidae └─o Stylommatophora ├─o Achatinoidea │ ├─o Achatinidae │ ├─o Coeliaxidae │ ├─o Ferrussaciidae │ ├─o Glessulidae │ ├─o Subulinidae │ └─o Thyrophorellidae └─o ├─o Orthurethra │ ├─? Succineoidea ou Succineidae │ ├─? Athoracophoroidea ou Athoracophoridae │ ├─o Achatinelloidea ou Achatinellidae │ ├─o Cochlicopoidea │ │ ├─o Cochlicopidae │ │ └─o Amastridae │ ├─o Partuloidea ou Partulidae │ └─o Pupilloidea │ ├─o Pupillidae │ ├─o Chondrinidae │ ├─o Orculidae │ ├─o Pleurodiscidae │ ├─o Pyramidulidae │ ├─o Strobilopsidae │ ├─o Valloniidae │ └─o Vertiginidae └─o Sigmurethra ├─o Aillyoidea ou Aillyidae ├─o Oleacinoidea │ ├─o Oleacinidae │ ├─o Spiraxidae │ └─o Testacellidae ├─o Streptaxoidea ou Streptaxidae ├─o Strophocheiloidea │ ├─o Strophocheilidae │ ├─o Dorcasiidae │ └─o Megalobulimidae ├─o Acavoidea │ ├─o Acavidae │ ├─o Caryodidae │ ├─o Macrocyclidae │ └─o Megomphicidae ├─o Rhytidoidea │ ├─o Rhytididae │ ├─o Aperidae │ ├─o Haplotrematidae │ └─o Systrophiidae ├─o Plectopylidoidea │ ├─o Plectopylididae │ └─o Sculptariidae ├─o Arionoidea │ ├─o Arionidae │ └─o Philomycidae ├─o Punctoidea │ ├─o Punctidae │ ├─o Charopidae │ ├─o Discidae │ ├─o Endodontidae │ ├─o Helicodiscidae │ ├─o Oopeltidae │ ├─o Oreohelicidae │ ├─o Otoconchidae │ └─? Philiomycidae ├─o Sagdidoidea ou Sagdidae ├─o Gastrodontoidea ou Gastrodontidae ├─o Helixarionoidea ou Helicarionoidea │ ├─o Helixarionidae ou Helicarionidae │ ├─o Ariophantidae │ ├─o Cystopeltidae │ ├─o Dyakiidae │ ├─o Euconulidae │ ├─? Sesaridae │ ├─o Trochomorphidae │ └─o Urocyclidae ├─o Vitrinoidea │ ├─o Vitrinidae │ ├─o Daudebardiidae │ ├─o Milacidae │ ├─o Parmacellidae │ ├─o Plutoniidae │ └─o Zonitidae ├─o Limacoidea │ ├─o Limacidae │ ├─o Agriolimacidae │ ├─o Boetgerillidae │ └─o Thyphorellidae ├─o Trigonochlamydoidea │ ├─o Trigonchlamydidae │ └─? Papillodermidae ├─o Polygyroidea │ ├─o Polygyridae │ └─o Thysanophoridae ├─o Camaenoidea │ ├─o Camaenidae │ └─o Solaropsidae ├─o Helicoidea │ ├─o Helicidae │ ├─o Cochlicellidae │ ├─o Eulotidae │ ├─o Hygromiidae │ ├─o Monadeniidae │ ├─o Sphincterochilidae │ └─o Xanthonychidae ├─o Buliminoidea │ ├─o Buliminidae │ └─o Cerastuidae ├─o Clausilioidea │ ├─o Clausiliidae │ └─o Triptychiidae └─o Orthalicoidea ├─o Orthalicidae ├─o Amphibulimidae ├─o Anadromidae ├─o Cerionidae ├─o Coelociidae ├─o Grangerellidae ├─o Megaspiridae ├─o Microceramidae ├─o Odontostomidae └─o Urocoptidae  


Dibattito scientifico sulla filogenesi di Gastropoda

Saperne di più

Fonti bibliografiche di riferimento

Altre fonti bibliografiche

Fonti Internet

Collegamenti interni